Tarih, yalnızca kitap sayfalarında yazanlardan ibaret değildir; aynı zamanda perde arkasında oynanan büyük oyunların da bir kaydıdır. Türkiye’nin siyasi tarihinde bir milat olarak kabul edilen 1950’li yıllar, aynı zamanda toplumsal değerlerimizde bir sapmanın da başlangıcıydı. Ancak bu sapma kendiliğinden değil, toplum mühendislerinin ve dış güçlerin himayesinde, ince bir planla inşa edildi.
Bu dönüşümün en güçlü araçlarından biri, halkın duygularına dokunan sembolik değişikliklerdi. Önceki tek parti döneminin baskıcı uygulamaları, özellikle ezanın Türkçe okunması gibi konular, toplumun biriken hoşnutsuzluğunu artırmıştı. 1950 seçimleriyle gelen yeni iktidar, bu birikmiş duyguyu ustaca kullanarak ezanın aslına döndürülmesi gibi adımlarla geniş kitlelerin desteğini kazandı. “Halkın iradesi” olarak sunulan bu hareket, aslında daha büyük bir projenin, yani Büyük Ortadoğu Projesi (BOP)’nin kapılarını aralayan ilk perdesiydi.
BOP, sadece coğrafi bir yeniden yapılanma projesi değil, aynı zamanda kültürel ve ideolojik bir dönüşüm projesidir. Bu projenin en büyük engeli ise, güçlü milli birlik ve manevi değerlere sahip toplumlardır. Ulusal yapısı sağlam olan Türkiye, hem milli birliğinin gücü hem de İslam diniyle olan derin bağları sayesinde bu projeye karşı en dirençli ülkelerden biriydi. Bu nedenle, BOP’un Türkiye’deki uygulamaları doğrudan bu direnç noktalarını hedef aldı.
İslam dini, sadece bir ibadet dini olmaktan ziyade, yaşamın her adımında var olan, insanlığa hizmeti emreden ve toplumsal kültüre önem veren bir dindir. Kur'an ve Sünnet'e göre yaşayan insan, Allah'tan başka hiç kimseye kul olmaz, kimsenin önünde eğilmez, haksızlık ve zulüm karşısında susmaz. Böyle bir insan, emperyalist güçlerin sevmediği bir profil çizer.
BOP projesi için, insanları bu karakterlerinden uzaklaştırmak gerekiyordu. Bu amaçla iki temel politika üretildi: Ilımlı İslam ve Hurafecilik / Din Tacirliği.
Ilımlı İslam, insanları Kur'an yaşantısından uzaklaştırmayı hedeflerken, hurafecilik ve din tacirliği ise uyuşturulmuş, köleleştirilmiş bir insan tipi oluşturmayı amaçladı. Her iki proje de, İslam dinini yalnızca bir ibadet haline getiren, dinin sosyal, siyasal ve ahlaki boyutlarını yok sayan bir anlayışı yaygınlaştırmayı hedefledi. Bu hedeflerinde önemli ölçüde başarılı oldular.
1950 değişimiyle başlayan ve sonraki yıllarda hız kazanan, 2000'li yıllara gelindiğinde ise zirveye ulaşan iç ve dış göçler, görünürde gelişmişliğin bir sonucu gibi sunulsa da, toplumdaki zafiyetin en büyük halkalarından biridir. İstihdamın ülke genelinde plansız oluşturulmasının yol açtığı bu göçler, kültürel ve toplumsal değerler üzerinde büyük bir erozyon meydana getirdi.
Göçler sonucunda, farklı yörelerden gelen ve farklı kültür yapılarına sahip kitleler büyük şehirlerde bir arada yaşamaya zorlandı. Bu şehirlerde yaşayanlar, geldikleri yörenin değerlerinden kopamazken, yaşadıkları şehre de tam olarak ayak uyduramadı. Bu ikilem içinde dünyaya gelen yeni nesiller, ataerkil değerleriyle yeni tanıştığı karma değerler arasında bocaladı. Baskın gelen karma değerlerin etkisiyle kendi öz değerlerinden uzaklaştı. Değerlerinden uzaklaşan toplum, zamanla akrabalık ve komşuluk ilişkilerini kaybetti.
Oysa Türk milletinin İslam diniyle bütünleşen kültüründe, “Komşusu açken tok yatan bizden değildir” gibi çok açık toplum değerleri varken, bu durum komşusunun hastalığına ya da cenazesine duyarsız, birbirine güvenmeyen bir toplumun ortaya çıkmasına neden oldu. Bu durum, emperyalist güçlerin arzuladığı, sorgulama yeteneği zayıf bir "sürü toplumu"nun oluşumuna zemin hazırladı.
Sınırları içinde yaşayan farklı etnik köken ve düşünce yapılarına rağmen, güçlü bir milli birlik yapısı BOP için büyük bir tehlikeydi. Bu nedenle, ülkelerin milli birliğini bozmak için kimi zaman kanlı, kimi zaman kansız çalışmalar yapıldı. Bölge ülkelerine bakıldığında, bu planların genellikle askeri müdahalelerle uygulanıp ülkelerin bölündüğü ve ulusal yapılarının yok edildiği görülür.
Türkiye için askeri müdahale biraz riskli olduğu için, Türk milletinin ne yapacağını kestiremedikleri için, planları kansız ve siyasi yollarla uygulamayı tercih ettiler. Etnik ve kültürel çatışmaları körükleyerek sorun haline getirdiler. Türk milletinin gündeminde hiç olmayacak, "etle tırnak" olmuş toplumu sağ-sol, Alevi-Sünni, Kürt-Türk çatışmasına sürükleme planları, Kürt meselesi ve Kürt siyaseti söylemleri Türkiye’yi bugünkü duruma getirdi. Millet siyasi ve etnik olarak kutuplaştırıldı.
Tüm bu planların başarılı olması gerekiyordu. Bu nedenle adım adım uygulanan planlara toplumu alıştırmak için muhafazakâr ve dini hassasiyeti olan bir iktidar gerekliydi. Bu düşünceyle 2000'li yıllara gelirken, "28 Şubat Postmodern Darbesi" uyduruldu. Dini hassasiyetleri olan bir partiden, yenilikçi anlayışa sahip bir grupla yeni bir parti kuruldu. 2001 ekonomik kriziyle gelen ve muhafazakâr duruşuyla bilinen AK Parti, çeyrek asra yakın süredir ülkeyi yönetiyor. Bu çeyrek asra damgasını vuran muhafazakâr iktidar, tüm planları final aşamasına taşıdı. Oysa bu dönüşüm toplum kabul etmeyeceği için, sol veya liberal iktidarlar tarafından başarıyla uygulanamazdı.
OKUMAK İÇİN TIKLA
TÜRKİYE’DE NELER OLURYOR, NEREYE GİDİYOR? (1)
BOP PROJESİNİN TÜRKİYE AYĞININ İLK ADIMI OSMANLI
1946 RUHU: 1950'DEKİ SİYASİ DÖNÜŞÜM VE BOP'UN KAPILARINI ARALAMASI