Okuyucularımızın hatırlayacağı üzere geçen hafta bu köşede, “Eğitim Bireye Sorumluluk Yüklemelidir” başlıklı yazımızda, eğitimin amaçlarından birinin de bireye “SORUMLULUK” kazandırmak olduğuna vurgu yapmıştık.

Hafta içinde TV’lerde okullardaki akran zorbalığına ilişkin haberleri izlerken; bireyin kendine ve başkalarına karşı yerine getirmesi gereken yükümlülüklerini hatırlatan “SORUMLULUK”kavramının ne kadar önemli olduğunu, emekli bir eğitim yöneticisi olarak bir kez daha hissettim iç dünyamda…

İsmi Elif… Anadolu Lisesi öğrenicisi ve akran zorbalığına maruz kalmış 15 yaşında bir kızımız…

Elif, seçilmiş öğrencilerin eğitim gördüğü, ancak “SORUMLULUK” bilinci kazandırılmamış/kazandırılamamış okul arkadaşlarının kasıtlı ve zarar verici davranışlarına maruz kalıyor.

Mağdur kızımız bu sorumsuz zorbalar karşısında kendini savunamamakta. Çünkü 8-9 zorba akranının hücumuna uğruyor…

Kamuoyuna yansıyan şekliyle Elif’in; tekme, tokatla fiziksel, küfür ve tehdit kelimeleri ile sözel, videoya alıp sosyal medyada paylaşılarak siber zorbalığa maruz kaldığı görülmektedir. Bir eğitim kurumu için içler acısı bir tablodur bu durum…

“Eğitimde Kalite Yönetimi Uygulamaları” isimli kitabın yazarı ve 1999 yılında Bakan Onayı ile uygulamaya konulan Milli Eğitim Bakanlığı’nda Kalite Yönetimi Uygulamasını;

Kurgulayarak projelendiren,
Uygulamaya ilişkin mevzuatını hazırlayan,
Uygulamalara nezaret eden ve
Değerlendirerek ödül sürecini yöneten ekibin koordinatörlüğünü yapmış emekli bir eğitim yöneticisi olarak içim burkuldu, Elif kızımızla ilgili haberleri ve görüntüleri izlerken…

Akran zorbalığının; zorbalığa maruz kalan, zorbalığı yapan ve zorbalığa tanık olan öğrenciler üzerindeki etkileri ve önlem alma konusu ayrı bir yazı konusudur…

Okullarda akran zorbalığının yaygın olarak yaşanmasının zeminini ortadan kaldıracak eğitimde “Toplam Kalite Yönetimi (TKY)” uygulamasından, [o tarihte (2018) Müsteşarlık görevini yürüten Sayın TEKİN’in (usulde paralellik ilkesi¹ ihlali) imzası ile] niçin vazgeçildiğini daha önce bu köşemizde sormuş ancak ilgili ve yetkililerden herhangi bir cevap alamamıştık… Okullarda akran zorbalığının yaygın olarak yaşandığı günümüzde eğitimde kalite konusunu tekrar gündeme almak durumundayız.

Öğrencilerin, öğretmenlerin ve okul yönetiminin birlikte belirlediği bir ihtiyaca, ya da karşılaşılan bir probleme çözüm üretmeyi amaçlayan “Okul Temelli Projelerin” geliştirilip uygulandığı “Eğitimde Kalite” uygulamasından vazgeçilmesini tekrar soruyoruz… Niçin Eğitimde TKY uygulaması yürürlükten kaldırıldı?

Oysa Eğitimde TKY uygulama sonuçları sahada yapılan nitel araştırmalarla fevkalade faydalı bulunmuştur. Eğitimde Kalitenin ve Kalite Ödül Sürecinin her ne ad altında olursa olsun mutlaka sürdürülmesi gerektiği bu araştırmalarda ifade edilmiştir.

Doç.Dr. N. YILDIRIM’ın Milli Eğitim Dergisinin 211. sayısında (2016-211) yayımladığı makalesindeki² çarpıcı bulgular aşağıda belirtilmiştir.

Sayın YILDIRIM’ın sahada yaptığı araştırmasının (nitel) sonucuna göre, MEB’de TKY uygulaması ve ödül sürecinin;

Kurumları kaliteli hizmet sunma konusunda harekete geçirdiği,
Kurumlarda başarıyı artırdığı,
Okula iç ve dış yansımalarının olumlu olduğu,
Okullara çevrenin ilgisini artırdığı,
Okullarda yeni projelerin geliştirilip uygulanmasının yolunun açıldığı,
Öğrenci velilerinin öğrencilerini bu okullarda okutmak istemeleri ve öğrenci sayılarında artışın gözlendiği,
TKY anlayışına göre yönetilen okul öğretmenlerinin, uygulamayan okul öğretmenleri ile karşılaştırıldığında TKY ile yönetilen okullar lehine iş doyumunun yüksek olduğu,
Okul paydaşlarının (Öğrenci, Öğretmen, Veli vb.) TKY uygulamasından memnun oldukları tespit edilmiş ve TKY’nin ve Kalite Ödül Sürecinin her ne ad altında olursa olsun mutlaka sürdürülmesi gerektiği ifade edilmiştir.

Sayın YILDIRIM makalesinde konu ile ilgili yapılan diğer araştırmalara da birer cümle ile yer vermiştir. Bu bağlamda söz konusu araştırmalara aşağıdaki cümlelerle göndermede bulunmuştur.

“MEB’de TKY uygulaması ve ödül süreci okul/kurumları harekete geçirmiştir. Günümüzde devletten beklenen hizmetlerin kaliteli olması istenmektedir (Özçakar, 2010).
Yılmaz’a (2003) göre, TKY’nin sürekli iyileştirme ve gelişmeyi gerekli kılması, bu yönetim anlayışının yeni yönetim felsefelerinin gelişmesine de önderlik edeceğini düşündürmektedir.
Balcı (2002) araştırmasında çalışanların % 82’si TKY’nin kamu örgütlerinde başarı ile uygulanabileceğini belirtirken yine % 92’si de TKY’nin Türk kamu örgütlerinde uygulanmasının gerekli olduğunu vurgulamıştır.
Eğitimin niteliğini artırmak için TKY uygulamsına kararlı bir şekilde devam edilmelidir (Okçu, 2008).

Eğitimde Kalite Yönetimi Uygulamaları ile okul paydaşları için sevgi ve saygı ikliminin yakalandığı fevkalade sonuçlarına rağmen kalite uygulamasının yürürlükten kaldırılması büyük bir talihsizlik olmuştur…

Geldiğimiz noktada okullarda yaygın olarak karşılaştığımız akran zorbalığının bu noktaya gelmesinde “Eğitimde Kalite”ye ihtiyaç yoktur anlamına gelecek, akla ziyan kalite uygulamasını sonlandıranların vebalinin olduğu muhakkaktır.

Sonuç olarak;

Eğitimde Kalite Yönetimi Uygulamaları konusunda yapılan yukarıdaki araştırma sonuçları okul paydaşları için pozitif okul ikliminin yakalandığını göstermektedir. Toplam Kalite Yönetimi standartlarına göre eğitim-öğretim süreçleri paydaşların katkı ve katılımı ile yürütüldüğü için akran zorbalığı gibi ağır şiddetin böyle kaliteli bir ortamda vuku bulması mümkün değildir. Zira okul paydaşlarının insan onuru bağlamında yüksek düzeyde farkındalıkları ve sorumlulukları söz konusudur.

Bu sebeple Eğitimde Toplam Kalite Yönetimi uygulaması gözden geçirilerek çağlayan bilgi akışının devreye konulması ve okullarda kalite uygulamasına dönülmesi ile akran zorbalığı gibi yaşanan eğitimdeki kaçak ve kayıpların önüne geçilmesi mümkündür. Bu konuda Bakanlıkta var olan potansiyel devreye konulmalıdır.

Bizden hatırlatması…

Kaynakça:

(1) Eğitimde Kalite Uygulamasına ilişkin Yönerge Bakan onayı ile yürürlüğe konulmuş, ancak usulde paralellik ilkesi ihlal edilerek Müsteşarın imzası ile kaldırılmıştır.

(2) Bkz. Doç.Dr.N.Yıldırım, Milli Eğitim Dergisi, S. 211 (2016-211)