Ekonomik krizler ceplere dokunduğu kadar toplumlarda sosyolojik ve psikolojik etkileri daha ağır yıkıntıları meydana getirir.

Toplumlar yaşadığı sürece bazı özel değerleriyle yaşarlar. Bu özel değerleriyle yaşayabilmeleri için hayatlarının idamesi de önemlidir. Toplumları oluşturan insanın hayatını idame edebilmesi için en önemli unsurlardan birisi de ekonomik yapısıdır. 

Ekonomik yapı bireysel değil toplumun tüm katmanlarını ilgilendiren bir yönetim yapısıdır. 

Ülkeyi yönetenler, ekonomi yapısını toplumun tüm katmanlarında adil bir dağılım yapmıyorsa, ekonomi sistemi adil ve ahlaki yapıya oturtulmamışsa, doğru sevk ve idare edilmemişse bireyleri etkiler.

Bir ülkede ekonomi yapısı toplum katmanları arasında adil ve ahlaki bir denge kurulmamış ise o toplum kendi içinde sınıflanmaya başlar. Katmanlar arasındaki gelir farkları, toplumu sosyolojik olarak etkiler. 

Toplum katmanları arasında oluşan gelir farkları uçurum seviyesine geldiği zaman toplum bireyleri arasında kaygılar oluşur. Oluşan kaygılar yaşadığı değerlerden uzaklaşmaya sebep olur. Meşru zeminden uzaklaşır, gayri meşru ve gayri ahlaki zeminlere kayar. Bireylerin meşru zeminden kayması aile ve toplumsal değerlerin kaybolmasının yolu açılır.

Ekonomik krizlerin yol açtığı geçim sıkıntısı aile yapılarını da olumsuz etkiler. Geçinme endişesi ailede karı ve kocanın çalışma zorunluluğunu beraberinde getirir. Özellikle küçük çocuklu ailelerde çocuklarla ilgilenmesi gereken anne çalışmaya başladığı zaman çocuklar ne kadar da kreş veya büyükler yanında bakımları sağlanmış olsa da anne sevgisinden mahrum kalır. Akşam eve yorgun gelen anne ve baba yeterince çocuklara sevgiyi veremeyeceği için, aile olması gereken yapıdan uzaklaşır.

Ekonomideki oluşan bu krizler, toplum katmanları arasında oluşan adaletsiz yapılar, yarınından endişeli yaşayan bireyler ve aile yapıları toplumları meşru zeminde olması gereken değerlerinden de uzaklaştırır.  

BİREYLERİN PSİKOLOJİSİ BOZULUR

Ekonomide oluşan krizler, oluşturduğu travma, gelecek endişesi, rızk endişesi, sorumlu olduğu aile bireylerine karşı sorumluluklarını yerine getirememe korkusu bireylerin psikolojisini bozar.

Bireyler meşru zeminden uzaklaşır, gayri meşru zeminlerde çıkış arar, gayri meşru zeminlerin getirdiği korku bireyin psikolojik dengesini bozar, hırçın bir bireyler topluluğuna dönüşür. Böyle oluşan toplum kendi içinde sürekli şiddet, kavga ve sorunlar yumağıyla yaşamaya başlar, sorunlarıyla baş edemediği zaman kendisini imha etmeye ya da birilerini imha etmeye kadar gider. 

YÖNETİCİLER SORUMLUDUR

Toplumlarda oluşacak sosyolojik ve psikolojik vakalardan o toplumu yönetenler sorumludur.

Liyakatsiz, adaletsiz ve ahlak yapılarından uzak yönetimler, toplum katmanları arasındaki farkı göremezler, adaleti sağlayamazlar, her tür ahlak dışı gayri meşru zeminleri kendilerine meşru hale getirirler. 

Şu anda da ülkemizde yönetimin yaptığı budur. 

Rüşvete “Hediye”, soyguna, yolsuzluğa “Teşvik” denilen, bir tarafta fakirlik sınırı altında hatta açlık sınırı altında maaş alan ya da geliri olan vatandaşlar varken diğer tarafta aynı kişiye birkaç yerden maaş verilen, bir tarafta dar geliri ile vergi ve SGK ödemeye çalışırken, sıkıntı içinde borçlandığı zaman, borcu var diye icra takiplerine maruz kalanlar diğer tarafta milyonluk vergileri silinen imtiyazlı büyük tröstler, yönetimlerin keyfiliğinden oluşan her tür zorluğa şükret denilen bir toplumun oluşturulmaya çalışıldığı bir sistemle ekonomi idare ediliyor.

Bugün baktığımız zaman ülkede gelir adaleti yok, eğitim adaleti yok, sağlık adaleti yok. Bir tarafta deryayı götüren bir azınlık, geçinmek için kırk takla atan, yarınından endişeli büyük bir kesim. Çiğdem gibi özel okulların açıldığı, devlet okullarının güven vermediği bir eğitim. Hızla özel hastanelerin yükseldiği, devlet sisteminde randevu alınamayan bir sağlık. Algı siyasetiyle kutuplaşan bir toplum. Çözüm bulunmayan sorunlar yumağı. 

Bu gelişmelerin oluşan sorunlara baktığımız zaman toplumun sosyolojik ve psikolojik yapısının bozulması için özen gösterilen bir proje gibi duruyor. Bir toplumu yok etmek için olması gereken her şey yapılıyor, uygulanıyor. Değerlerini kaybettirmek için uğraşılıyor.