DEVLET ADAMININ HELALLİĞİ

Fahrettin Dağlı

CB Erdoğan, "Kısıtlamalardan etkilenen esnaflarımızın bir kısmı ile turizm sektörümüze de bu zor dönemde ayakta kalabilmeleri için her türlü desteği vermenin gayreti içindeyiz. Buna rağmen sıkıntıya düşen insanlarımız, esnafımız, çalışanımız olduysa hepsinden helallik istiyoruz" şeklinde beyanda bulunmuş.

Öncelikle şu hususun altını çizmiş olalım; Sn. Cumhurbaşkanı "Buna rağmen sıkıntıya düşen insanlarımız, esnafımız, çalışanımız OLDUYSA" diye tereddütlü beyanda bulunuyor. Bir defa böyle olup olmadığını en iyi bilmesi gerekenler devlet ricalidir. Ve binlerce esnafın bu durumdan etkilendiği ve yine binlercesinin kepenklerini kapattığı hepimizin malumu. Toplum topyekûn fakirleşiyor. Ve bir toplumun aynası esnafıdır, üreticisidir. Bu iki sınıf üretemez, imal ve tevzi edemez hale düşerse o toplumu ekonomik anlamda ayakta tutmak mümkün olamaz.

Gelelim helallik konusuna... Helal-haram hususu dini bir ayırımdır ve dolayısıyla naslara dayanır. Nelerin helal ve nelerin haram olduğu da bellidir. Ancak toplumumuzun çoğunluğu kaba hatlarıyla bilirler helal-haramı. Muamelat hukuku ile ilgili helal ve haramlar konusunda ise büyük bir bilgisizlik ve kayıtsızlık sözkonusu. Halbuki hakların en çok birbirine geçtiği alan da burası...

Birimizin yanlış, hatalı tutum ve davranışından, eyleminden veya ihmalinden dolayı başkaları zarara uğramışsa, sıkıntıya maruz kalmışsa bu bir kul hakkıdır ve helallik gerektirir. Bırakınız devlet yönetimini, basit bir trafik ihlali bile kul haklarına sebebiyet verir. Herhalde her Müslümanlık iddiasında bulunan kişinin bu hususlarda azami dikkat sahibi olması beklenir.

Sade insan için durum bu. Peki, ya toplumun sorumluluğunu üstlenen devlet yöneticileri için?

Allah indinde iktidar bir emanettir. Eğer o emaneti yüklenmişseniz, o emanetin taşınmasının, korunmasının, gereğinin ifa edilmesinin hukuki kural ve ölçülerini bilmeniz gerekir. Toplum yönetimi kimsenin keyfine bırakılmamıştır. Yani belirlenmiş kural ve prensiplerle idare edeceksiniz. Kişi hak ve hukuklarının birbirine geçmemesi için her türlü tedbiri alıp uygulanmasına rehberlik edecek ve denetleyeceksiniz. Cezai müeyyideleri zamanında ve hukuka uygun olarak işleteceksiniz. Kimseyi kayırmayacaksınız. Sevmediklerinize karşı da adil olacaksınız. Haklarını eksiksiz ödeyeceksiniz. Hukuku işletip haksızdan haklının hakkını alıp haklıya iade edeceksiniz. Adil olduğunuza dair size duyulan güveni zedelemeyeceksiniz.

Elbette yönetmek kolay değil. Sıraladığım bu asgari görevleri bile ifa etmek çok zor. Onun için Hz. Peygamber bu tür görevlere talip olunmamasını tavsiye buyuruyor; "Görev talep edilmez, verilir" demişlerdir.

Bu görev şuuruyla iktidar olanlar tarihin kayıtlarına "Adil yönetici" olarak isimlerini yazdırmışlardır.

Adaletiyle haklı bir şöhrete sahip Emevi halifesi Ömer B. Abdülaziz'in eşi anlatıyor; "Geceleri odasının kapısını açtığımda seccadesinin gözyaşlarıyla ıslandığını görürdüm. Kendisine, 'toplumuna karşı bu kadar adil bir halifeyken neden kendini bu kadar helak ediyorsun?’ diye sual ettiğimde şu cevabı almıştım”;

"Ailemin, çocuklarımın hukuku konusunda bile endişelerim varken yönettiğim bu geniş coğrafyadaki toplumun hukukunu düşündükçe uykularım kaçıyor ve kendi halime ağlıyorum."

Yine Ömer B. Abdülaziz'den bir örnek davranış daha; Bir günün öğle vaktinde hilafet makamına oturuyor. Ve oturur oturmaz ilk icraatı olarak hilafet katibine üç mektup yazdırıyor. Üç valinin o gün görevden alınmasına ilişkin bu mektupları hemen üç ulağa verip gönderiyor. Çevresindekilerin "Niye bu kadar acele ediyorsunuz? Sabah olsun öyle gönderin" teklifine karşı söyledikleri onun bu yönetim mevzusundaki yüksek şuur ve ferasetini gösteriyor. Şöyle diyor; "Hayır, bu valiler bugün görevden alınmalı. Çünkü yarına kalacak olurlarsa, bu valilerin yapacaklarından veya yapmayacaklarından ben de sorumlu olacağım." 

Ömer B. Abdülaziz, hilafet hanedanının bir mensubu olduğu ve aynı zamanda geçmişte valilik makamında bulunduğu için Emevi devletini ve onun yöneticilerini iyi tanıyordu, biliyordu. Kimin zalim, kimin adil olduğunu en iyi bilenlerdendi. Dolayısıyla kendisiyle yönetimi paylaşacak bürokratlarını da buna göre belirliyordu, seçiyordu. İki buçuk yıllık iktidarına 25 yılda yapılacak yapısal reformları sığdırmış olmasının belki de hikmeti budur. 

Sonuç olarak bugünkülere ne diyelim şimdi? 

Ömer! Ömer! diye iktidar olanlara herhalde yine hatırlatmamız gereken en isabetli isim yine Ömer olması gerekir. 

Ömer bu görev şuuruyla ülkesine yönetti ve ismini engin hatıralara kazıttı. 

Ya siz? 

Ömer'den zerre miskal bir yönetim ahlakı, dikkati ve ihtimamı nasip olmuş olsaydı bugün toplumun çoğunluğunun lehinize şehadetini duyardınız. Eğer merak ediyorsanız sosyal medyaya girin, milyonların haklarını helal etmediklerini görün ve halinize ağlayın. Ve öte tarafta sizleri bekleyen akıbetinizi düşünerek bir an önce uhdenizdeki ağır emaneti iade edin. Daha fazla vebal altına girmeyin. 

Ne yazık ki başarısız oldunuz. İktidarın altında kaldınız. Adaletin gücünü değil; iktidarın gücünü yükselttiniz. Ve o gücün altında kaldınız. 

Ve gelecekteki, ötelerdeki pişmanlığınızı şimdiden size haber vereyim; "Keşke dağ başında bir çoban olsaydım da bu kadar insanın hakkına ve hukukuna girmemiş olsaydım…"