Türkiye’deki nükleer enerji yatırımlarıyla ilgilenen Rusya, Güney Kore ve Çin Halk Cumhuriyeti geniş katılımla NPPES’teki yerini aldı. Nükleer Enerji ve Uluslararası Projeler Genel Müdürlüğü Nükleer Altyapı Geliştirme Dairesi Başkanı Salih Sarı: “4. nükleer santral projesi için saha araştırmalarımız devam ediyor” dedi

Ankara Sanayi Odası (ASO) ve Nükleer Sanayi Derneği (NSD) tarafından Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın destekleriyle düzenlenen 5. Nükleer Santraller Fuarı ve 9. Nükleer Santraller Zirvesi (NPPES), 21 Haziran 2023 tarihinde İstanbul Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayı’nda başladı. Türk sanayicilerini nükleer endüstrinin küresel oyuncuları ile buluşturan, yeni nükleer enerji fırsatları için iş birliklerinin geliştirilmesine aracılık eden NPPES’te Akkuyu NGS’deki gelişmelerin yanı sıra Türkiye’de kurulması planlanan ikinci ve üçüncü nükleer enerji santrallerinde bekleyen iş fırsatları ve küçük modüler reaktörler hakkında uzmanlar bilgiler paylaşacak.

NPPES’in açılışını; Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Nükleer Enerji ve Uluslararası Projeler Genel Müdürlüğü Nükleer Altyapı Geliştirme Dairesi Başkanı Salih Sarı, ASO Başkanı Seyit Ardıç, NSD Başkanı Alikaan Çiftçi, Akkuyu NGS Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Anton Dedusenko, SPIC - Çin Devlet Enerji Yatırım Şirketi Türkiye Projesi Başkanı Xiaohang Wang, Kore Nükleer Derneği Başkan Yardımcısı Min-Cheol Lee, Türkiye Nükleer Enerji A.Ş. Genel Müdür Yardımcısı Necati Kaya ile Assystem Uluslararası Enerji Yeni Yapılacak Projeler & MECA Bölgesi Başkan Yardımcısı Guillaume Puravet gerçekleştirdi. Dünya Nükleer Derneği Genel Direktörü Sama Bilbao y Leon da etkinliğe video ile katıldı.

Önümüzdeki 30 yıllık süreçte 100 milyar dolardan fazla nükleer yatırıma ihtiyacımız var

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Nükleer Enerji ve Uluslararası Projeler Genel Müdürlüğü Nükleer Altyapı Geliştirme Dairesi Başkanı Salih Sarı: “Karbon nötr hedeflerine ulaşma noktasında 2035 yılında nükleer enerjinin üretim içindeki payını yüzde 11,1’e, 2053 yılında da yüzde 29,3’e ulaştırmayı hedefliyoruz.  Bunun için de 20 GW’tan fazla nükleer kapasite kurmamız gerekiyor. Bu kapsamda da önümüzdeki 30 yıllık süreçte 100 milyar dolardan fazla nükleer yatırıma ihtiyacımız var. Bu bağlamda 4 üniteli Akkuyu’ya ek olarak en az 12 üniteye sahip üç büyük ölçekli nükleer santral projesini daha hayata geçirmeyi ve bunun yanı sıra SMR teknolojilerini de kullanmayı planlıyoruz. SMR’ların daha kolay finans edilebilmesi, saha esnekliği sunması, elektrik dışı kullanım imkanı, fabrikada üretilebilirliği, modüler yapısı ve seri üretime açık olması gibi özellikleriyle daha geniş yelpazede yatırımcıya hitap edebileceğini ve yerli sanayimiz için katma değeri yüksek iş imkanları sunacağını düşünüyoruz. SMR tasarımının ülkemizde kurulabilmesine yönelik üç kıstas bizim için önemli. Bunlar; lisanslanabilirlik, ticarileştirebilirlik ve yerlileştirilebilirlik. SMR yatırımlarının özel sektör eliyle ve mümkün olan en yüksek oranda yerli katkıyla kurulmasına yönelik iş modeli ve yasal çerçeve geliştirme ile SMR’lara yönelik saha seçim çalışmalarımız devam ediyor.

4. nükleer santral projesi için saha araştırmalarımız devam ediyor

Salih Sarı sözlerine şöyle devam etti: “Nükleer güce ulaşmak ülkemizin 60 yıllık hayali. 27 Nisan 2023 günü ülkemizin nükleer serüveninde çok önemli bir adımı geride bıraktık. Akkuyu Nükleer Santralimiz resmen nükleer tesis statüsü kazandı. Bu sayede ülkemiz nükleer güce sahip ülkeler liginde yerini almış oldu. Önümüzdeki yıl santralin ilk ünitesinden elektrik üretmeyi hedefliyoruz. Santralin diğer ünitelerinin 2027 yılı sonuna kadar devreye alınmasıyla en çok nükleer güce sahip ilk 10 ülke arasına girmiş olacağız. Sinop’ta ikinci bir nükleer santralin kurulmasına yönelik sahanın geçmişten günümüze kapsamlı bir şekilde incelenmiş olması ve gerekli saha etütleri ve karakterizasyonunun tamamlanması nedeniyle yeni bir partner ülke ile projenin hızla hayata geçirilebileceğini inanıyoruz. Bu sahaya yönelik şu anda Güney Kore ve Rusya Federasyonu ile görüşmelerimiz devam ediyor. Ayrıca Trakya bölgesinde üçüncü bir santralin kurulumuna yönelik de Çin hükümetiyle görüşmelerimiz sürüyor. Ek olarak dördüncü bir nükleer santrale yönelik saha araştırmalarımıza hızla devam ediyoruz. Bunların yanı sıra ABD, İngiliz, Fransız şirketleriyle SMR’lara yönelik yakın temas içindeyiz.”

Yerli katkı oranını diğer santral projelerinde kademeli artıracağız

Sarı: "Nükleer santraller sadece bir elektrik üretim tesisi değil; aynı zamanda gerek inşaat gerekse elektrik-elektronik ve makine olmak üzere endüstrinin pekçok kolu için yeni iş fırsatları yaratacak yüksek teknoloji tesisleridir. 20 milyar dolar iş hacmine sahip Akkuyu NGS’de 6,5 milyar dolarlık yerli katkı hedefi koyduk ve şu ana kadar 4,3 milyar dolar yani yüzde 47 oranında yerli katkıya ulaştık. Diğer nükleer santral projelerimizde de yerli katkı oranını kademeli olarak artırmayı ve önümüzdeki 30 yıllık süreçte nükleer sanayinin her alanında kendi kendimize yeter noktaya gelmeyi hedefliyoruz. Bunların yanı sıra Akkuyu santralinin işletiminde de yerli firmalarımız için yıllık 400 milyon dolardan fazla iş imkanı bulunuyor.”

Nükleer enerjinin küresel oyuncularının tedarikçisi olabiliriz

Ankara Sanayi Odası Başkanı Seyit Ardıç: “Türkiye’nin istikrarlı ve kararlı nükleer enerji hamlesi, tüm dünya tarafından yakından takip ediliyor. 5. Nükleer Santraller Fuarı ve 9. Nükleer Santraller Zirvesi’nde Rusya, Güney Kore, Çin ve bir çok ülkenin nükleer sanayii temsilcileri yer alıyor. Nükleer enerjide küresel lider konumunda olan ülkelerin bu Zirve’ye katılması bizler için son derece önemli. Türk sanayicilerini küresel tedarik zincirinin bir parçası olmak için bekleyen pek çok fırsat bulunmakta. Ankara Sanayi Odası olarak, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’mızın Kümelenme Destek Programı ile hayata geçirdiğimiz Nükleer Sanayi Kümelenmesi NÜKSAK’da 75 üye sanayicimizle, her adımda birlikte çalışıyoruz. Ülkemizin ilk nükleer güç tesisi olan Akkuyu sahasında hem ekipman hem de hizmet alanında yer alan Türk firmaların birçoğu NÜKSAK üyesi. Türkiye’nin girişimci gücü olarak, çevreye saygılı yeşil üretim modelini destekleyerek ülkemizin geleceğine yatırım yapmaya devam edeceğiz. Yeşil dönüşümün sanayinin gündeminde her zamankinden fazla anıldığı bu dönemde nükleer santraller ile güç üretiminin dünyanın ihtiyaç duyduğu temiz, karbonsuz ve sürdürülebilir enerji için akla gelen ilk seçenek olduğu kaçınılmazdır” diye konuştu.

NPPES iş birliklerini geliştirecek

Nükleer Sanayi Derneği Başkanı Alikaan Çiftçi ise şunları söyledi: “Türkiye’nin ilk nükleer santrali Akkuyu NGS, biz sanayicilere ciddi bir nükleer deneyim kazandırdı ve ekonomimiz için doğrudan ve dolaylı olarak istihdam ve canlılık sağladı. Akkuyu sayesinde Türk firmaları nükleer enerji alanında hangi malzemelerin nasıl ve ne şekilde üretilmesi gerektiği konusunda büyük tecrübe edindi. Nükleer Sanayi Derneği olarak sanayicilerimizin, nükleer santraller için ekipman tedarik zincirinde, sadece Türkiye'de değil, global olarak önemli roller üstlenerek ihracatçı konumuna gelebileceğine inanıyoruz. Sanayicilerimizin ihracatçı vizyonunu desteklemek amacıyla Kasım 2022’de Dünya Nükleer Birliği üyesi olduk. Dünyanın her yerinden 17 uluslararası nükleer endüstri derneği ile İyi Niyet Anlaşmaları imzaladık. Nükleer endüstrinin küresel oyuncuları ile Türk sanayicilerinin, yeni nükleer enerji yatırım fırsatlarını görüşmek ve iş birliklerini geliştirmek amacıyla NPPES’i her yıl hayata geçiriyoruz.   Bu yıl da NPPES’in önemli iş birliklerine aracılık edeceğine inanıyorum.”

Dedusenko: “Türkiye Cumhuriyeti ile ortaklığımıza çok değer veriyoruz”

Akkuyu NGS Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Anton Dedusenko da NPPES’in açılışında şu konulara dikkat çekti: “Bu yılın Nisan ayında Akkuyu NGS sahasına ilk parti nükleer yakıtın teslim edilmesi ile Türkiye resmen nükleer enerji geliştiren ülkeler topluluğuna katıldı. Dolayısıyla gururla söyleyebiliriz ki nükleer enerji artık sadece Türkiye'nin geleceği değil, aynı zamanda bugünü de.  Cumhuriyetin 100. yılında Türkiye'nin sivil nükleer teknoloji bayrağını yükseltmesine yardımcı olmamız ayrı bir anlam içeriyor. Bu Türkiye Cumhuriyeti'nin Akkuyu NGS'de yer alan nükleer üretim teknolojisi ile el ele ikinci yüzyıla girmesi demek. Ve bu yüzyıl boyunca Akkuyu NGS, Türkiye'nin daha fazla sürdürülebilir kalkınmasını desteklemek için temiz enerji üretecek. Türkiye Cumhuriyeti ile ortaklığımıza çok değer veriyoruz ve gelişimi için büyük bir potansiyel görüyoruz.”

SPIC Türk partnerleriyle uzun vadeli ve istikrarlı iş birliği kurmayı hedefliyor

SPIC - Çin Devlet Enerji Yatırım Şirketi Türkiye Projesi Başkanı Xiaohang Wang ise şunları söyledi: “Günümüzde 130'dan fazla ülke ve bölge  iklim değişikliğine yanıt olarak karbon nötrlük hedefleri önerdi ve küresel nükleer enerji endüstrisi toparlanmasını hızlandırıyor. Enerji güvenliğini sağlamak için nükleer enerji, birçok ülke için düşük karbonlu enerji dönüşümü elde etmek için gerçekçi bir seçim olacak. Türk hükümetinin nükleer enerji geliştirme konusundaki güvenine ve kararlılığına büyük hayranlık duyuyoruz ve Türkiye'nin önümüzdeki yıllarda önemli bir nükleer enerji ülkesi olacağına inanıyoruz. SPIC, dünyanın en büyük temiz enerji üreticisidir. Nisan 2023 sonu itibarıyla SPIC, yüzde 67'den fazlası temiz enerji olmak üzere toplam 235 GW elektrik üretim kapasitesini yönetiyor. İş kapsamımız Türkiye, Kazakistan, Pakistan, Suudi Arabistan, Brezilya ve Avustralya gibi 47 ülke ve bölgeyi kapsıyor. Çin ve Türk hükümetlerinin desteğiyle, son on yılda enerji alanında ilgili Türk şirketleri ile yoğun bir işbirliği yapıyoruz. SPIC, Çin'de nükleer santraller inşa ederken, gelişmiş pasif üçüncü nesil nükleer enerji teknolojisi için Türk partnerleriyle iş birliği yapmaya aktif olarak kararlıdır. Nükleer enerji inşasında kazandığımız teknoloji ve endüstrideki avantajlarımızı güçlendirme, geliştirme, mühendislik inşası, ekipman imalatı, işletme ve bakım alanlarındaki başarılı pratik deneyimimizi paylaşmaya ve Türkiye'nin karbon nötr hedeflerine ulaşması için Türk ortaklarla uzun vadeli ve istikrarlı bir iş birliği ortaklığı kurmaya hazırız.”

Küresel nükleer kapasitenin üç kat genişletilmesi gerekiyor

Dünya Nükleer Derneği Genel Direktörü Sama Bilbao y Leon da etkinliğe video ile katıldı ve şunları söyledi: " “NPPES, birkaç yıldır enerji kaynaklarımızın güvenliğinin ve dayanıklılığının sorgulandığı, enerji politikaları ve stratejisinde büyük bir belirsizliğin olduğu bir dönemde gerçekleşiyor. İyi haber şu ki, nükleer enerji tüm ekonomiyi uygun maliyetli ve adil bir şekilde karbondan arındırmak için altın bir fırsat sunuyor. Böylece herkes yaşam kalitesi ve refah sağlayan temiz, bol, 7/24 uygun fiyatlı enerjiye her yerde erişebilecek. Türkiye, nükleer enerjinin sunabileceği tüm avantajlardan yararlanmak için şimdiden büyük ilerleme kaydediyor. Akkuyu NGS’de inşası devam eden dört ünite  faaliyete geçtiğinde Türkiye'nin elektriğinin yüzde 10’undan fazlasını temiz, güvenilir ve uygun maliyetli bir şekilde sağlayacak. Akkuyu'nun tüm yaşam döngüsü boyunca Türkiye'nin gayri safi yurtiçi hasılasına katkısının 50 milyar doları aşacağı tahmin ediliyor. Türkiye'de hem ikinci hem de üçüncü nükleer enerji santralleri ve SMR’lerle ilgili de görüşmeler devam ediyor. Türkiye'nin nükleer tedarikçi olarak dünyadaki konumunu sağlamlaştırdığı açık. Ve dünya genelinde yeni nükleer inşa süreçleri hız kazandıkça, önümüzdeki on yılda uluslararası nükleer endüstride Türkiye'nin tedarikçi zenginliğinden yararlanmak için daha da büyük fırsatlar olacak. Paris Anlaşması ile birlikte gündeme alınan iddialı ama gerçekçi net sıfır hedeflerine uygun maliyetli ve adil bir şekilde ulaşma konusunda kararlıysak, küresel nükleer kapasitenin üç kat genişletilmesi gerekiyor. Nükleer enerji, daha temiz ve müreffeh bir geleceği yönlendiren yeni küresel enerji sisteminin kalbinde yer alacağına inanıyorum.

İnsan kaynağına yatırım yapıyoruz

Türkiye Nükleer Enerji A.Ş. Genel Müdür Yardımcısı Necati Kaya: "Nükleer ekosistemimiz içerisinde TÜNAŞ yeni nükleer enerji yatırımlarının ülkemize kazandırılması; bu yolla ülkemize teknoloji ve bilgi transferinin sağlanması ve bu işler için olmazsa olmaz insan kaynağının yetiştirilmesi için çalışmalarını sürdürüyor. Ana hedeflerimizden olan sivil alanda teknoloji ve bilgi transferinin sağlanması ve bu yolla sanayimize yeni yetkinlikler kazandırılması için de önemli çalışmalar yapıyoruz. 

Teknoloji ve bilgi transferi bizim bunları alma kapasitemiz ile doğru orantılıdır. Bu nedenle bu kapasitemizi artırmak amacıyla özellikle insan kaynağımıza önemli yatırımlar yapmaktayız. MEB sağladığı yüksek lisans ve doktora bursları ile nükleer ve ilişkili alanlarda öğrencilerimizi nükleer sektörde gelişmiş ülkelere eğitim amacıyla göndermekteyiz. Ülkeler arası işbirliği kapsamında yine ilgili ülkelerin ülkemize sağladığı burslar kapsamında her yıl onlarca gencimizi yüksek lisans ve doktora eğitimi için yurtdışına gönderiyoruz.”