Editör: Cihan Serdar Aktaş
Bu haber hakkındaki görüşlerinizi lütfen yorumlar kısmında belirtmeyi unutmayın
Doğu Avrupa savaşının ikinci kritik patlama noktası Kaliningrad’ın senatörü Jidkov harici.com.tr’ye verdiği röportajda ‘’Geçtiğimiz ay İzmir ile Kaliningrad arasında konteynır hattı kurduk. Türk-Rus ilişkileri dünyaya örnek olabilir. Türkiye’ye Moskova’dan daha yakınız, bütün hava yollarınız Rus turistler için bizim havalimanlarımızı kullanabilir’’ dedi.
Türkiye ile Rusya arasındaki ilişkiler uluslararası bağlamda çeşitli teorik zeminlerde tartışılıyor. Türk akademisindeki hâkim görüş; Türk –Rus ilişkilerinin temelinde yüzyıllara dayanan güvensizlik olduğu ancak bu durumun iki ülke arasında pragmatist ilişkileri engellemediği yönünde.
Buna karşın hem Rusya’da hem de Türkiye’de karşılıklı “kazan kazan” formülüne dayanan pragmatist ilişkiler yerine daha uzun erimli ve stratejik temellerin aşama aşama inşa edileceği yeni tür birliktelik arayanların sayısı da az değil.
SAVAŞ DOSTLUĞU TEST EDECEK
Elbette Türkiye bir NATO ülkesi ve Türk – Rus ilişkilerinin geleceğine yönelik iyimser niyet ve temennilerle güncel pratik gerçekler zaman zaman örtüşmüyor. Ancak Türk Akım, Türkiye’de gaz merkezi kurulması, Akkuyu Nükleer Santrali gibi uzun erimli projeler, Türk – Rus ilişkilerinde daha geniş imkanların mümkün olduğunu savunanları destekliyor. Tabii, Ukrayna’daki savaşın Türk-Rus dostluğunu test edecek daha zorlu aşamalara yükselmesi de kötümser senaryoların bir parçası.
Türkiye’deki tartışmaları bir kenara bırakacak olursak Rusya’nın en Batısından bir sese kulak vermek ilginç olabilir. Rus politikacı Aleksandr Şenderyuk-Jidkov, Rusya’nın Kaliningrad Bölgesi senatörü. 2004 yılında, Immanuel Kant Baltık Federasyon Üniversitesi’nden mezun oldu. Jidkov, Danimarka’da iş hukuku okudu. 2016-2018 arasında Kaliningrad oblasti hükümetinde bütün sanayi (tarım, madencilik ve balıkçılık dahil) dallarından sorumlu başbakan yardımcılığı yaptı. Kaliningrad’da özel idari ilçe (fiilen serbest bölge) kurulması tasarısının altında onun imzası vardı. Oblast hükümetindeki görevinden önce ve sonra Lüksemburg merkezli, özellikle zirai üretimle uğraşan Sodrujestvo şirketler grubunda yönetici. 2022’den beri Kaliningrad oblasti yönetiminin gönderdiği iki senatörden biri. Halen Federasyon Konseyi (Senato) Bütçe ve Mali Pazar Komitesi üyesi.
Endüstriyel tarım konusunda iş tecrübesine sahip. Felsefeye meraklı ve konuşurken Kant’ın evrensel barış ilkelerini sık sık vurguluyor.
Avrupa Birliği’nin (AB) yaptırım listesinde olan Senatör Jidkov, temmuz ayının başında kalabalık bir heyetle birlikte İstanbul’daydı. Rus anakarasıyla bağlantısı olmayan ülkenin en Batı bölgesinden gelmesi ve 6-7 Temmuz’da İstanbul Kent Üniversitesi’ndeki “Avrasya Uluslararası Kültürlerarası Diyaloğu” toplantısında ikinci sırada konuşma yapması dikkatimizi çekti.
IMMANUEL KANT, SADECE FİLOZOF DEĞİLDİ
Kaliningrad Alman felsefeci Immanuel Kant’ın doğduğu kent ve Senatör Jidkov, “Immanuel Kant, sadece filozof değildi. O aynı zamanda bir idealistti. İdeal dünyanın gelecekte nasıl olması gerektiği hakkında çok kafa yordu.” diyerek felsefecinin evrensel barış mesajlarını önemsediklerini sık sık vurguluyor.
Polonya ve Litvanya’ya komşu olan Kaliningrad’ın adı, bu günlerde Kant’ın evrensel barış mesajlarından çok Ukrayna savaşı sonrası, Batı ile Rusya arasında açılacak olan olası ikinci cephe olarak anılıyor. Psikolojik savaşın da gerçek savaşla iç içe geçtiği bir dönemde bu iddiaların gerçekliği ölçmek farklı bir haberin konusu. Ancak genişletilmiş bir Doğu Avrupa savaşında Kaliningrad’ın ikinci kritik patlama noktası olacağını iddia eden çok sayıda jeopolitikçi olduğunu da not etmek lazım. Dahası, “Wagner paralı askerlerin Suwalki Koridoru’na birkaç saat içinde ihtiyaç olan bölgeye yürümeye hazır olduğu” şeklinde bir haber Türk medyasında geniş yer buldu.
POLONYA VE LİTVANYA KALİNİNGRAD’I BLOKE EDİYOR
Suwalki Koridoru Kaliningrad ile Belarus arasındaki kara bağlantısı. Yani Kaliningrad’dan Moskova’ya karadan bu koridoru geçerek gidebilirsiniz. Tersten bakıldığında ise NATO üyesi olan Baltık devletleri, Litvanya, Letonya ve Estonya’nın Atlantik dünyaya karadan açılan kapısı…
Yani her iki taraf için de önemli bir bölge… Politico dergisinde 2022 Haziran’ında yayımlanan bir makaleye göre bu koridor “dünyanın en tehlikesi bölgesi…”
Senatör Jidkov, Polonya ve Litvanya’nın karadan Kaliningrad’ı bloke ettiğini ve çimento, ağaç gibi endüstriyel materyallere erişimde güçlükler yaşadıklarını, bu blokajın insani durumu da olumsuz etkilediğini söylüyor.
Savaş senaryolarını sorduğumuz Senatör Jidkov, öncelikle Kant’a atıf yapmakta ısrar ediyor. Senatör önümüzdeki yıl Kant’ın 300. yaş gününü de dünya çapında geniş bir etkinlikle kutlayacaklarını söylüyor.
Senatör Jidkov, açıkça söylemese de Kaliningrad’dan verilen barış mesajları, savaşın buradan yayılma olasılığıyla da ilgili olabilir.
YAPTIRIMLARA KATILMAYAN TÜRKİYE TİCARET YOLLARINI ÇEŞİTLENDİRMEK İSTİYOR
Senatör ayrıca Avrupa’da Dostoyevski, Puşkin ve Tolstoy’un eserleri eğitim müfredatlardan çıkarılırken, Rusya’nın evrensel değerlerinin dünya kültür ortamından dışlanmaya çalışıldığı bir ortamda Kant’ın doğum gününü kutlayarak Rusların yüksek kültüre Avrupalı siyasiler gibi bakmadıkları mesajını veriyor.
Sadede gelecek olursak Batı ile Rusya arasındaki bu tehlikeli hatta Türkiye’nin de bir pozisyonu var. Yaptırımlara katılmayan Türkiye, Kaliningrad ile ticaret yollarını çeşitlendirmenin arayışında.
“Rusya ve Türkiye arasındaki barış ve 100 yıllık olağanüstü ilişkiler barışın bütün ülkeler için mümkün olduğunu gösteriyor” diyen Rusya Federasyon Konseyi Senatörü Jidkov, geçtiğimiz ay İzmir ile Kaliningrad arasında konteynır hattı kurulduğunu söylüyor.
BÜTÜN HAVAYOLU ŞİRKETLERİ KALİNİNGRAD’A GELEBİLİR
“Rusya ve Türkiye arasındaki ilişkilerin, bütün dünya için bir model teşkil ettiğinden şüphem yok” ifadelerini kullanan senatör Türk iş dünyasına sesleniyor. Kaliningrad’dan İstanbul’a uçuşların yaklaşık 3 saat sürdüğünü, Moskova’ya kıyasla bu rotanın bir buçuk saat daha kısa olduğunu anımsatıyor: “Kaliningrad aynı zamanda serbest uçuş bölgesi. Bizim federal hükümetten lisans almamıza ihtiyaç yok. Bütün havayolu şirketleri Kaliningrad’a gelebilir ve bizim havalimanımızı kullanabilir.”
Türk turizmcilerin Rusya’dan turistleri getirmek için Kaliningrad rotasını da kullanabileceğini belirten Jidkov, Türk Rus ilişkilerinde Kaliningrad’ın yeni bir ekonomik yıldız olabileceğini kaydediyor.
Ayrıca Kaliningrad’ın serbest ekonomik bölge olduğunu, turizm dışındaki yatırım, üretim ve ticaret alanlarında da Türk iş adamları için büyük fırsatlar olduğunu vurgulayan Senatör Jidkov, Türk Rus ilişkilerinin dünyaya örnek olabileceğini belirtiyor.
Neresinden bakılırsa bakılsın Türk – Rus ilişkilerinde savaşın başından bu yana devam eden dengenin korunması Ukrayna’daki ateşin kontrol altında tutulmasıyla sıkı sıkıya bağlı görünüyor.
