ÇOK KRİTİK BİR NİSAN AYI GEÇİRDİK
Nisan ayı, bilindiği üzere belediyelerin faaliyet raporlarını onayladığı bir dönemdir. Belediyeler, bir önceki yılın muhasebesini genellikle Nisan ayında kamuoyuyla paylaşırlar. Ancak Nisan ayı sadece belediyeler için değil, Türk milleti için de varoluş ve bağımsızlık mücadelesi açısından büyük bir öneme sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin açılışıyla taçlanan bu anlamlı gün, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı olarak coşkuyla kutlanır. İşte tam da bu duygusal yoğunluğun yaşandığı 23 Nisan günü, bölge halkının derinden hissettiği Silivri açıklarında 6.2 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi. Dolayısıyla Nisan 2025, Türkiye ve il-ilçe bazında hem önemli gelişmelerin hem de üzücü olayların yaşandığı kritik bir ay olarak kayıtlara geçti.
BAYRAMPAŞA BELEDİYE MECLİSİNE YAKIŞMADI
Bayrampaşa Belediyesi Meclisi, geçmiş dönemlerde örnek teşkil eden bir yapıya sahipti. Saygı, sevgi, nezaket ve olgunluk, bu meclisin adeta temel taşlarıydı. Uzun veya kısa tartışmalar, hafif ya da ağır eleştiriler yaşansa da, hiçbir zaman seviyesizliğe mahal verilmedi. Meclis başkanı, katip üyeler, iktidar ve muhalefet temsilcileri, sükunetlerini koruyarak oturumları nezaketle tamamladılar.
Ancak ne yazık ki bu dönemki meclis, o alışılagelmiş saygın atmosferden uzaklaşmış durumda. Sıkça yaşanan yakışıksız tartışmalar, konuşmaların ve sataşmaların ölçüyü aşmasına neden oluyor. Artık daha kısa ve özlü konuşmaların, seviyeli bir üslubun özlemi duyuluyor.
Muhalefetin eleştiri hakkı elbette yadsınamaz, iktidarın da kendini savunması doğaldır. Ancak bu hak, hiç kimseye hakaret etme veya rencide etme yetkisi vermez. Aynı şekilde, iktidarın savunması da muhalefeti görmezden gelme anlamına gelmemelidir. Sırf konuşma olsun diye meclis kurallarını çiğnemek de kabul edilemez.
Oysa konuşmalarda konuya odaklanılsa ve fikirler net bir şekilde ifade edilse, bu tür tatsız olayların önüne geçilebilir. Örneğin, "Siz şunu yapıyorsunuz, siz böylesiniz, siz bunu yaptınız" gibi suçlayıcı ifadeler yerine, "Bu olay şu şekilde ele alınmalı" gibi yapıcı öneriler sunulsa, hem daha doğru bir söylem geliştirilmiş olur hem de yakışıksız tartışmalar engellenir.
Genel siyasetin, genel merkezlerin ve il başkanlıklarının uhdesinde kalması belki de meclis ortamını daha nezih kılacaktır. Geçmiş dönemlerde de genel merkez veya il başkanlıklarından gelen metinler okunur, ancak tartışmaya zemin hazırlanmadan konu kapatılırdı. Ne var ki bu dönem, genel siyasetin meclis gündeminde gereğinden fazla yer kapladığı görülüyor.
"Konuşan meclis olsun" arzusunu dile getiren Meclis Başkanı İbrahim Kahraman ve değerli grup başkanlarının bu konuda daha sorumlu ve kontrollü bir yaklaşım sergilemeleri, meclis atmosferini kuşkusuz çok daha güzelleştirecektir.
BÜTÇE AÇIĞI TARİH YAZILDI: 506 MİLYONLUK KARA DELİK!
Bayrampaşa Belediyesi'nin 2024 Yılı Faaliyet Raporu mecliste oy çokluğuyla kabul edildi. Ancak bu kabulün gölgesinde, ortaya çıkan 506 milyon liralık devasa bütçe açığı adeta bir bomba etkisi yarattı.
Elbette, hakkı teslim etmek gerekirse, 31 Mart yerel seçimleriyle göreve gelen yeni yönetimin bu bütçeyi hazırlamadığı ve yılın ilk üç ayında belediyeyi yönetmediği bir gerçek. Bu nedenle sorumluluğun tamamının kendilerinde olmadığını ifade edebilirler. Ne var ki, tam da bu sebepten ötürü yeni yönetimin daha dengeli bir bütçe gideri politikası izlemesi beklenirdi. Yapmadıkları bir bütçeden bu denli fazla harcama yapılması, kaçınılmaz olarak bu vahim tabloyu ortaya çıkardı.
Önceki yönetim, kendi mali dengeleri içinde bir bütçe oluşturmuş ve son dört yılda başarılı bir performans sergileyerek her yılı bütçe fazlasıyla kapatmıştı. Peki, ne değişti de yeni yönetim böylesine büyük bir bütçe açığına imza attı? Anlaşılan o ki, bütçe dengesi iyi kurulamadı.
Evet, spor kulüplerine destek verilmeli, okullara yardım edilmeli, muhtarlıklara katkı sağlanmalı. Ancak olmayan kaynakları harcamak, sırf seçim vaatlerini yerine getirmek adına hoyratça davranmak kabul edilemez.
Burada önemli bir noktaya dikkat çekmek gerekiyor: Tüm zamanlar dahil olmak üzere, spor, muhtarlık ve okullara meclis kararıyla destek verilirken, zor şartlarda kamu görevi yapan basına aynı destek esirgeniyor. Veriliyorsa da bu, tamamen keyfi uygulamalarla meclis kararı olmadan, başkanlık oluruyla veriliyor. Bu sefer gerçek gazetecilik ortadan kalkıyor.
Mevcut yönetimin, görevi devraldıktan sonra sadece algı yaratma çabasıyla giriştiği bazı faaliyetler ve mevcut olmayan bütçeyi pervasızca harcaması, Bayrampaşa Belediyesi'ni tarihe geçen bu bütçe açığıyla karşı karşıya bıraktı. Umuyoruz ki, bu vahim tablo gelecek yıllar için bir ders olur ve kamu kaynakları daha özenli bir şekilde kullanılır.
BU KADAR BÜTÇE AÇIĞI NEDEN?
İstanbul'un kalabalık ilçe belediyelerinde, rutin belediyecilik hizmetlerinin gelirlerle karşılandığı genel bir kanı. Hatta kültür ve spor faaliyetlerine ayrılan destekler bile bu bütçe içinde kendine yer buluyor. Ancak ne zaman ki maliyetli bir yapıya girişilir (zeminaltı otoparklar, kültür merkezleri, sosyal tesisler gibi), işte o zaman bütçe dengesi sarsılır.
Geçmişte de bütçe açığı verildiğinde hep aynı merakı taşırdık: Bu açık neden kaynaklandı? Şimdi de 2024 yılı Bayrampaşa Belediyesi için bu soruyu yinelemek gerekiyor. Acaba bu yıl içinde belediye kasasından büyük bir yapısal yatırım için harcama yapıldı mı? Cevap net: Hayır.
Görünen o ki, mevcut sosyal tesisler birer birer elden geçirilmiş ve Miss Cafeler olarak yeniden hizmete açılmış. Yine mevcut binalar restore edilerek Yuvam Bayrampaşa kreşlerine dönüştürülmüş. Peki ya ilçenin parkları ve bahçelerinde göze çarpan bir yenilik var mı? Yok. Temizlik hizmetlerinde, ihale iptalleri dışında kayda değer bir değişiklik yaşanmış mı? O da yok. Hatta Forum'da inşa edilen o tartışmalı kaçak kafe haricinde yeni bir bina yapımı söz konusu mu? Kesinlikle hayır.
O halde sormak gerek: Bunca rutin işleyiş ve küçük çaplı tadilatlar dışında büyük bir harcama kalemi yoksa, bu bütçe açığı nasıl oluştu?
ALGI OPERASYONU: BORÇ VE KESİNTİ
Rakamlar ve resmi kayıtlar ortadayken, belediye yönetiminin ısrarla borç ve kesinti algısı yaratma çabası dikkat çekiyor. Oysa 2023 yılı faaliyet raporu ve yapılan basın toplantısı kayıtları, belediyenin güncelde herhangi bir borcu olmadığını açıkça gösteriyor. Hatta 2023 faaliyet raporuna göre 116 milyon TL bütçe fazlası söz konusuyken, 2024 faaliyet raporunda 506 milyon TL bütçe açığı görülüyor.
Ancak asıl dikkat çekici nokta, mali borçlardaki değişim. 2023 faaliyet raporunda 455 milyon TL olarak görünen mali borçlar, 2024 faaliyet raporunda 837 milyon TL'ye yükselmiş durumda.
Geçmişe baktığımızda ise tablo daha netleşiyor. 2019 yılında 218 milyon TL bütçe açığı veren belediye, 2020, 2021, 2022 ve 2023 yıllarında toplamda 278 milyon TL bütçe fazlası elde ederek, önceki dönemdeki açığı kapatmakla kalmamış, önemli bir bütçe fazlası da vermişti.
5 Nisan 2024 itibarıyla görevi devralan mevcut yönetim ise, 5 Mayıs 2025 tarihli basın toplantısında yaptığı açıklamaların tam aksine sürekli olarak borç söylemini gündemde tutuyor. Resmi kayıtlara göre 2020-2023 yılları arasında toplam 278 milyon TL bütçe fazlası veren bir belediyenin borcu olabilir mi?
Eğer mali borçları tek başına borç olarak değerlendirecek olursak bile, 2023 yılındaki 116 milyon TL bütçe fazlasından 455 milyon TL mali borç çıkarıldığında ortaya 339 milyon TL'lik bir borç çıkıyor. Ancak 2024 yılına geldiğimizde, 506 milyon TL bütçe açığına 837 milyon TL mali borç eklendiğinde bu rakam 1 milyar 343 milyon TL'ye yükseliyor.
Son olarak, İller Bankası kesinti "algısına" sığınılması da düşündürücü. İller Bankası'nın %40'a varan kesinti yetkisi bulunsa da, bu yetki durum ve şartlara göre uygulanır. Belediyenin bu kesintilerin hangi gerekçeyle yapıldığını ve bu durumun bütçe üzerindeki gerçek etkisini net bir şekilde ortaya koyması gerekmektedir. Aksi takdirde bu söylem, başarısızlıkların arkasına saklanma çabası olarak algılanmaya devam edecektir.
BELEDİYE DOĞRU YÖNETİLEMEDİ
Nisan 2024 tarihinde büyük umutlarla devralınan Bayrampaşa Belediyesi'nin yönetimi, başından itibaren tartışmaları beraberinde getirdi. "Bayrampaşa'yı Bayrampaşalılarla yöneteceğiz" söylemine rağmen, kritik pozisyonlara dışarıdan atamalar yapılması, CHP örgütü içinde dahi derin bir rahatsızlık yarattı.
Yeni yönetimin, kendi seçmen tabanı dışındaki kesimleri de yaptığı uygulamalarla tedirgin ettiği açıkça görülüyor. Yönetime gelir gelmez örgüt üyelerinden gelen "tüm personel işten çıkarılsın, yerlerine biz gelelim" yönündeki baskılara karşı sergilenen tutarsızlık kabul edilemezdi. Henüz ilk 15 günde 33 kişinin SMS ile işten çıkarılması ve gelen tepkiler üzerine geri adım atılması, ardından da toplu olmasa bile parça parça yapılan haksız işten çıkarmalar vahim bir hataydı. Geçmiş dönemde görev alan personeli sırf siyasi görüşleri nedeniyle hedef almak ve onları tasfiye etmek gibi bir anlayışın hakim olması, belediye çalışanları arasında bir yıl geçmesine rağmen hala süregelen bir belirsizlik ve endişe ortamı yarattı. Anlaşılan o ki, parti içi ve dışında bazı grupların baskısı yönetimin sağduyusunun önüne geçmiş durumda.
Bu yanlış uygulamalar sadece belediye çalışanlarını değil, toplumun genelini de olumsuz etkiliyor. Özellikle toplum ahlakını ve aile yapısını zedeleyeceği yönünde kaygılar yaratan, cinsiyetsizliği getiren "Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu"nun kurulması ve "Avrupa Yerel Yaşamda Kadın-Erkek Eşitliği Şartı (CEMR)" için başkana yetki verilmesi, endişeleri daha da artırmıştır.
Sonuç olarak, Bayrampaşa Belediyesi'nin ilk dönemdeki uygulamaları, hem kendi seçmen tabanında hem de ilçe sakinlerinde ciddi hayal kırıklığı yaratmıştır. "Birlikte yönetim" söyleminin aksine, keyfi uygulamalarla geçen bu süreç, umarız ki en kısa sürede telafi edilir ve belediye yönetimi, tüm Bayrampaşalıların güvenini kazanacak adımlar atar. Bayrampaşa için kaybedilen her gün, telafisi güç yaralar açmaya devam edecektir.
MUHALEFET NE YAPIYOR?
İktidar koltuğundan muhalefet sırasına geçmek, kuşkusuz zorlu bir süreç. İktidarın rehavetinden sıyrılıp muhalefetin dinamiklerine adapte olmak zaman alabilir. Ancak Bayrampaşa'daki yeni muhalefet cephesinde, iktidar geçmişi olan neredeyse hiç kimse bulunmamasına rağmen, belirgin bir muhalefet açığı hissediliyor.
Genel siyasette yıllardır dillendirilen "etkili muhalefet yok" eleştirisi, ne yazık ki Bayrampaşa için de geçerliliğini koruyor. Muhalefet sadece her şeye karşı çıkmak veya karalamak anlamına gelmemeli. Aksine, doğru işlere destek veren bir lokomotif, yanlışlara ise güçlü bir fren olmalı.
Elbette, doğruya nereden bakıldığı da önemlidir. Muhalefet sözcüsünün faaliyet raporunu eleştirirken hangi perspektifi benimsediği kritik bir nokta. Ne var ki, görünen o ki, geçmiş dönemdeki muhalefet sözcüsünün baktığı pencere ile bugünkü muhalefetin bakış açısı pek değişmemiş. İhalelerin kimlere verildiği ve adreslerinin neresi olduğu sorgulanırken, ihalelerin içeriği ve piyasa koşullarına uygunluğu göz ardı ediliyor. Önemli olan, ihaleyi alanın kimliği değil, kamu yararının gözetilmesidir.
Önceki dönem kendi iktidarının borçsuz kapattığı 2023 Yılını borçlu gösteren bir muhalefet sözcüsüyle karşı karşıyayız. Bütçe görüşmelerinde de %350 artışı %77 gösterdiği gibi. Oysa muhalefet 2023 faaliyetinin 455 Milyon ve 2024 837 Milyon üzerinde durmak yerine, 116 Milyon bütçe fazlası ve 506 Milyon bütçe açığı üzerinde durması gerekirdi.
Kadın Erkek Fırsat eşitliği Komisyonuna evet diyerek üye verdikleri, bir yıl sonra komisyon kaldırılsın teklifi verip yine üye verdikleri gibi.
Sonuç olarak, Bayrampaşa muhalefetinin daha etkili olabilmesi için öncelikle "nasıl bir muhalefet" sorusuna kafa yorması ve olaylara farklı açılardan bakmayı öğrenmesi gerekiyor. Yapıcı eleştirilerle desteklenen, çözüm odaklı bir muhalefet anlayışı, sadece iktidarı değil, tüm Bayrampaşa'yı daha ileriye taşıyacaktır.