Tüm dünyayı etkileyen koronavirüs ise hem hamilelerin hem de yeni doğum yapan annelerin endişelerini artırıyor. Covid-19 virüsü anne karnındaki bebeğe geçer mi ya da doğum şeklini etkiler mi gibi birçok soruya yanıt arayan anne adayları bu süreçte daha fazla stres altına girebiliyor. Memorial Ankara Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Op. Dr. Figen Beşyaprak hamilelikte Covid-19 virüsü ve etkileri ile ilgili en çok merak edilen 10 sorunun yanıtını verdi.
1-GEBELİK KORONAVİRÜSE YAKALANMA RİSKİNİ ARTIRIR MI?
Gebelikte bağışıklık sisteminin bir miktar baskılanması, solunum mukozasında ödem bulunması, özellikle ileri gebelik haftalarında akciğer kapasitesinin azalması ve oksijen tüketiminin fazla olması nedeni ile anne adayları solunum yolu enfeksiyonlarına daha yatkın hale gelmektedir. Ancak yapılan araştırmalarda gebelerde Covid-19 enfeksiyonu için artmış bir duyarlılık yer almamaktadır.
2-HAMİLELİK KORONAVİRÜSÜN DAHA ŞİDDETLİ GEÇİRİLMESİNE NEDEN OLUR MU?
Gebelik, kadınları viral ve bakteriyel enfeksiyonun solunum komplikasyonlarına yatkın hale getiren fizyolojik bir durum olmaktadır. Bağışıklık ve kardiyo-pulmoner sistemlerdeki fizyolojik değişikliklere bağlı olarak gebe kadınların solunum yolu mikroorganizmaları ile enfekte olmaları, daha şiddetli hastalık geliştirme riskini beraberinde getirmektedir. Diğer yandan SARS-CoV ve MERS-CoV’ nin gebelik sırasında daha şiddetli klinik seyirlerden sorumlu olabileceği bilinmektedir. Bununla birlikte, şu ana kadar gebe kadınların Covid-19 enfeksiyonuna daha duyarlı oldukları veya koronavirüse yakalananların daha şiddetli pnömoni geliştirmeye yatkın olduklarına dair bir kanıt bulunmamaktadır.
3-KORONAVİRÜS ANNE KARNINDAKİ BEBEĞE GEÇER Mİ?
Hamileliğin ileri aylarında Covid-19 pnömonisi gelişen kadınlarda dikey geçiş açısından intrauterin enfeksiyonun değerlendirildiği ve son üç aylık dönemdeki gebeler üzerinde yapılan incelemelerde Covid-19’un anneden bebeğe geçişinin olmadığı görülmüştür. Daha sonra yapılan 936 yenidoğanı içeren çalışmanın sonucuna göre ise gebeliğin son üç ayında anneden bebeğe yüzde 3.7 oranında düşük bir oranla geçiş olduğu belirlendi. Bu oran anne karnında bebeğe geçen diğer enfeksiyonlar ile benzer oranlara sahip bulunmuştur.
4-KORONAVİRÜS GEÇİREN ANNENİN ANTİKORLARI BEBEĞE GEÇER Mİ?
Annede oluşan IGM bebeğe plasenta yoluyla geçmemektedir. Bebeklerden alınan örneklerde antikorlarının pozitif olduğu görülmüştür. Yüzde 3.2 olan bu oran bebeğe geçen enfeksiyon durumunda bebeğin kendi ürettiği antikorlar olmaktadır.
5-ANNE ADAYLARI HASTALIK SÜRECİNDE VİTAMİN VE MİNERAL TAKVİYESİ ALMALI MI?
Koronavirüs ile mücadelenin en önemli silahlarından biri güçlü bir bağışıklık sistemidir. Bu nedenle anne adaylarının pandemi süresince hem kendi hem de bebeklerinin sağlığı için beslenmelerine özen göstererek, bağışıklık sistemlerini güçlü tutmaları gerekmektedir. Bununla birlikte C ve D vitamini başta olmak üzere normal süreçte verilen vitamin takviyelerini almaları tavsiye edilmektedir.
6-KORONAVİRÜS DOĞUM ŞEKLİNİ ETKİLER Mİ?
Doğumun doğal yollardan ya da sezaryen ile yapılması, gebeliğin mevcut seyrine, anne adayının ve bebeğin sağlık durumuna göre kararlaştırılmaktadır. Yapılan sınırlı araştırmalar ışığında koronavirüsün doğum şekli ile bağlantısının olmadığı söylenebilmektedir. Dolayısıyla koronavirüse yakalanan gebelerin doğum şekli, önceden planlandığı şekilde gerçekleştirilebilir. Anne ve bebeğin genel sağlık durumu yerindeyse vajinal doğum tercih edilebilmektedir. Doğumdan sonra eve ziyaretçi kabul edilmemesi sosyal izolasyon kurallarının uygulanmaya devam edilmesi, anne ve bebek sağlığı açısından son derece önem taşımaktadır.
7-COVİD-19 VARLIĞINDA DOĞUM NASIL GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR?
Doğum eylemi başlayan vakalar Sağlık Bakanlığı tarafından bildirilen koşullarda negatif basınçlı izole odalarda doğum ünitesinde takip edilmelidir. Takipte dikkat edilmesi gereken konular şunlardır:
• Annenin ateşi, kandaki oksijen saturasyonu, solunum oranı, nabız, tansiyon takibi dikkatli yapılmalıdır.
• NST ile fetal izlem yapılmalıdır.
• Kan oksijen saturasyonu yüzde 95 ve üzerinde tutulmalıdır
• Doğum şekli konusunda net bir öneri bulunmamaktadır. Serilerde doğumların büyük ölçüde sezaryen ile yapıldığı gözlemlenmektedir. Sezaryen oranlarının fazla olmasında gebelerdeki solunum sıkıntısının rol oynadığı düşünülmektedir. Bununla birlikte vajinal akıntının bebeğe geçiş riski yarattığına dair bir kanıt bulunmamaktadır.
8-KORONAVİRÜS ANNE SÜTÜ İLE BEBEĞE GEÇER Mİ?
Şu ana kadar yapılan araştırmalarda koronavirüsün anne sütü ile taşınabildiğine dair bir kanıt yoktur. Bu nedenle emzirmenin iyi bilinen faydalarının, koronavirüsün anne sütü ile bulaşabilme potansiyel riskine göre daha ağır bastığı düşünülmektedir. Anne ve bebeğin yakın temasının riskleri, fayda-zarar dengesine göre multidisipliner ekip tarafından belirlenmektedir.
9-KORONAVİRÜSE YAKALANAN GEBELER, TAKİPLERİNİ NASIL YAPTIRMALIDIR?
Koronavirüs salgını boyunca gebelik takibi yaptırmak için gerekli önlemleri aldıktan sonra en yakın sağlık kuruluşuna başvurmaktan çekinilmemelidir. Gebelerdeki şüpheli ya da tanı konmuş asemptomatik ve hafif vakalar iyileştikten sonra 2-4 haftada bir ultrasonografi, amniyon ve gerekirse doppler USG ile takip edilmelidir.
10-KORONAVİRÜSE YAKALANAN ANNE ADAYLARINA RADYOLOJİK GÖRÜNTÜLEME YAPILABİLİR Mİ?
Alınan tüm önlemlere rağmen koronavirüse yakalanılması durumunda, anne adayı maske takarak en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır. Bu süreçte Covid-19 tanısı için tomografi gibi radyolojik görüntüleme yöntemlerinin uygulanması gerekebilmektedir. İlgili hekim tarafından, bu süreçte bebek için gerekli önlemleri aldıktan sonra radyolojik görüntüleme yapılabilmektedir. Dolayısıyla anne adayının kendi sağlığı için bu gibi tetkiklerin yapılmasına onay vermesi önerilmektedir. Gebelerin koronavirüse yakalanmaları durumunda tedavi ve takip süreci, diğer bireylerden farklı şekilde uygulanmamaktadır. Bu süreç boyunca anne adayının genel sağlık durumuna bağlı olarak hekim, kişinin tedavisini evde ya da hastanede gerçekleştirebilir.