Bir toplumda sorgulama kültürü ve hazmetme iradesi yüksek olmazsa, o toplumların geleceğinden endişe edilir. O toplumlar bağımlılıklarından ve başkalarının iradesinden dışarı çıkamazlar.

Toplumlar; idare edilen ve idare eden kurumları oluşturduğu gibi sorgulama kültürünü de geliştirmelidir. Olaylar karşısında hazmı yüksek hoşgörü iradesini yaşamalıdır.

Eğer sorgulama kültürünüz yoksa her zaman yanılma payınız çok yüksektir.

Bizim toplum yapımız sorgulama iradesi bakımından oldukça zayıf olduğu kadar hazmetme iradesi de zayıftır.

Bizde bulunduğumuz grubun imamı, başkanı veya lideri ne yaparsa doğru, ne söylerse doğru olarak kabul edilmeye alıştırılmış, özeleştiri olduğu, sorgulandığı zaman dışlanan hatta hain olarak itham edilen bir duruma getirildi.

Bu durumu hem dini cemaatlerde hem de siyasi teşkilatlarda görmek mümkündür.

Bir parti mensubu olduğunuz zaman o partinin başkanını, bir cemaate mensup olduğunuz zaman o cemaatin imamının her dediği, her yaptığı doğru kabul edilir, yanlış yapacağı sorgulanmaz.

Bu kimdir ne yapmak istiyor, ne yapıyor sorgulamak diye bir durum asla kabul edilmez.

Halbuki, o başkanın, liderin, imamın bir insan olduğunu, onlarında bizler gibi Allah’ın yarattığı kullar olduğunu, sadece hasbelkader onlara makam verildiğini düşünmeden o kişilere tabi olunur. Elbette başına yönetici olduğunu kabul ediyorsan tabi olacaksın ama tabi olmak sorgulamamak anlamına gelmiyor.

Hz. Ömer’in sorgulandığı yerde, bu günkü yöneticilerin sorgulanamaz olması düşünülemez. 

SORGULAMANIN FAYDALARI

Sorgulama elbette zararlı bir şey değildir. Sorgulama doğruları nasıl alkışlıyorsanız yanlışlara da dur demek için yapılan bir uyarıdır.

Tüm insanlar gördükleri doğruyu paylaştığı gibi yanlışı, eksiği paylaşmak ve uyarmakla mükelleftir. Sorgulamak aynı zamanda temkinli davranmayı, hata riskini sıfıra indirmek içinde doğru bir yoldur.

Tabi elbette sorgularken iyi düşünüp konusunda bilgi sahibi olmak ve aklın geniş açısını kullanmak gerekir.

Sorgulama kültürünün kaybolması meşru şeyleri gayri meşru, gayri meşru şeyleri de meşru hale getirir.

Sorgulamaktan korkmamak gerek. Sorgulama kendi etrafına teşkilatına zarar verir duygusu ve korkusu yanlışı beraberinde getirir.

Olayları geçmiş, o an ve geleceğiyle birlikte tasavvur ederek doğru eksende durmasını sağlamak için sorgulamaktan korkmamak lazım. Eğer sorgulama yaptığımız zaman doğru olmadığını gördüğümüz halde benim adamım yapıyor yanlışsa da doğru dediğimiz zaman işte doğru eksende değil demektir. Halbuki, bu durum kendi yapına ve durumuna da zarar veriyor fakat göremiyoruz.

HAZIMSIZLIK BERABERİNDE GELİR

Sorgulama irademizi geliştirmediğimiz zaman hazımsızlığı da beraberinde getiriyor. Kendimizde sorgulama özeleştiri kültürü olmadığı için hazımsızlaşıyor, sorgulayan özeleştiri yapan kimseleri düşman gözüyle görmeye başlıyoruz.

Kocaman bir toplum tek tip fikir, tek tip inanç, tek tip düşünce yapısı altında olması mümkün değildir.

Toplumun mozaik yapısı farklı olması çok doğaldır. Bu farklılıklar, farklı fikir, görüş, düşünce ve inanışları da birlikte getirir. Toplum olarak bu farklılıklara hazmetme iradesini gösteremiyorsak o toplumda düşmanlık ve kırgınlıklar meydana gelir. Bu durum zaman içinde yaşanmaz bir toplum haline geldiği zaman duvarların yıkıldığını görürüz.

Toplum yapısındaki mozaik yapısından dolayı sorgulamasını bildiğimiz kadar hazmetmesini de bilmemiz ve bu iradeyi göstermemiz gerekmektedir.  Aslında sorgulama kültürünün olmaması, hazmetme iradesinin olmaması körü körüne bağlanış ve bilgili görünen bilgisiz toplum olma özelliğinden gelmektedir.